Viêm amidan là một bệnh lý phổ biến có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi và đối tượng, tuy nhiên, thường gặp nhất ở trẻ em. Bệnh lý này tạo ra nhiều triệu chứng khó chịu cho vùng họng của người bệnh. Mặc dù thường là một bệnh lành tính, nhưng khi không được điều trị kịp thời, viêm amidan vẫn có thể dẫn đến những biến chứng không mong muốn.
I. Vị trí của amidan
Amidan là một cặp khối mô mềm đặt ở phía sau họng, hay còn gọi là hầu họng. Mỗi amidan bao gồm các mô tương tự như hạch bạch huyết (lympho), được bao phủ bởi niêm mạc màu hồng. Chạy qua niêm mạc của mỗi amidan là các khe hở được gọi là crypts.
Amidan bao gồm amidan khẩu cái, amidan lưỡi, amidan vòm và amidan vòi, tất cả kết hợp tạo thành một vòng bao quanh bên trong họng, được gọi là vòng Waldeyer.
Các thành phần của amidan như amidan khẩu cái, amidan lưỡi, amidan vòm và amidan vòi, đều đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại nhiễm trùng và ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh, bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus.
II. Khái niệm viêm amidan là gì?
Amidan hoạt động như một cơ chế bảo vệ, giúp ngăn cơ thể khỏi nhiễm trùng. Khi cơ thể tiếp xúc với một lượng lớn virus và vi khuẩn, làm cho amidan không thể chống lại được, dẫn đến tình trạng nhiễm trùng, được gọi là viêm amidan.
Viêm amidan có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ em. Thường được chẩn đoán ở trẻ từ độ tuổi mẫu giáo đến thiếu niên, nơi các triệu chứng thường bao gồm đau họng, sưng amidan và sốt.
Tình trạng này có thể lây lan dễ dàng và có thể được gây ra bởi nhiều loại virus và vi khuẩn phổ biến, ví dụ như vi khuẩn Streptococcal gây ra viêm họng liên cầu. Nếu không được điều trị, viêm amidan do viêm họng liên cầu có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.
Viêm amidan thường dễ chẩn đoán và các triệu chứng thường giảm đi sau khoảng 7 đến 10 ngày.
III. Phân loại viêm amidan
1. Viêm amidan cấp tính
Dấu hiệu đầu tiên khi mắc viêm amidan cấp tính thường bao gồm sốt cao từ 39-40 độ C, cảm giác khô rát và đau khi nuốt hoặc ho. Các triệu chứng khác có thể xuất hiện như lưỡi trắng, niêm mạc họng đỏ và sưng; cảm giác mệt mỏi toàn thân, chán ăn và có dấu hiệu tiểu ít, táo bón.
2. Viêm amidan mãn tính
Nếu tình trạng viêm amidan tái phát nhiều lần, có thể dẫn đến viêm amidan mãn tính, với các biểu hiện tương tự như viêm amidan cấp tính. Các triệu chứng khác bao gồm miệng có mùi hôi, sốt tái phát nhiều lần, cảm giác vướng víu khi nuốt thức ăn hoặc uống nước, thể trạng kém, yếu ớt và có thể sốt vào buổi chiều. Ngoài ra, có thể xuất hiện ho khan, khạc nhổ có đờm, giọng nói thay đổi và thậm chí có thể gây ra hội chứng ngưng thở khi ngủ ở trẻ em.
Viêm amidan mãn tính cũng có thể gây sỏi amidan, khi các mảnh vật chất tích tụ và hình thành viên sỏi nhỏ.
3. Viêm amidan quá phát
Viêm amidan quá phát thường xuất phát từ viêm amidan mãn tính. Trong giai đoạn này, các tác nhân gây bệnh có sẵn trong amidan chờ đợi thời cơ để chuyển sang giai đoạn quá phát. Người bệnh thường có triệu chứng như sốt, đau họng và sưng amidan, với các triệu chứng tương tự như viêm amidan cấp tính, nhưng kéo dài hơn và xuất hiện khoảng 4 lần mỗi năm.
IV. Các triệu chứng thường gặp của viêm amidan
Biểu hiện của viêm amidan thường bao gồm tình trạng viêm tấy và sưng đỏ. Ở mức độ nghiêm trọng, người bệnh có thể gặp khó khăn khi thở bằng miệng. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến của viêm amidan:
- Đau cổ họng
- Amidan sưng đỏ
- Lớp dịch phủ màu trắng hoặc vàng trên amidan
- Vết phồng rộp hoặc vết loét đau rát trên cổ họng
- Đau đầu
- Mất khẩu ăn ngon
- Đau tai
- Khó nuốt
- Sưng hạch ở cổ hoặc hàm
- Sốt và ớn lạnh
- Hôi miệng
- Giọng nói khó nghe hoặc nghẹt thở
- Cổ cứng
Đối với trẻ em, có thể xuất hiện thêm các triệu chứng như:
- Bụng khó chịu
- Nôn mửa
- Đau bụng
- Chảy nước dãi
- Biếng ăn
Viêm amidan được coi là một căn bệnh phổ biến ở trẻ em và thực tế, hầu như mọi trẻ đều có thể trải qua ít nhất một lần trong đời. Viêm amidan cấp tính là khi các triệu chứng kéo dài dưới 10 ngày, trong khi viêm amidan mãn tính là tình trạng viêm tái phát nhiều lần trong năm.
V. Nguyên nhân gây viêm amidan
Các bác sĩ tại Tai Mũi Họng Bạch mai, cho biết rằng ở người lớn, nguyên nhân gây viêm amidan thường liên quan đến sự suy giảm của hệ miễn dịch, dễ bị tác động bởi các yếu tố bất lợi như vi khuẩn (như Streptococcal), virus (như cúm, Parainfluenza, herpes simplex, Epstein-Barr). Ngoài ra, việc sử dụng rượu và thuốc lá có thể gia tăng nguy cơ mắc viêm amidan ở người lớn.
Các yếu tố khác như thay đổi đột ngột của thời tiết, ô nhiễm môi trường và khói bụi độc hại cũng được xem xét làm tăng nguy cơ mắc bệnh viêm amidan ở người lớn. Những người có tiền sử mắc các bệnh viêm mũi họng, viêm xoang, và viêm nướu cũng có khả năng cao hơn trong việc phát sinh viêm amidan.
Một số nguyên nhân khác có thể dẫn đến tình trạng viêm amidan bao gồm:
- Từng mắc các bệnh đường hô hấp hoặc các bệnh truyền nhiễm như ho gà, sởi.
- Vệ sinh miệng không đảm bảo sạch sẽ.
- Có dị tật ở cổ họng hoặc amidan.
- Môi trường ô nhiễm (khói bụi, vệ sinh kém…).
- Sử dụng thực phẩm không đảm bảo vệ sinh hoặc sản phẩm đông lạnh như kem, đá.
- Thời tiết thay đổi đột ngột.
VI. Đối tượng dễ mắc bệnh viêm amidan
Viêm amidan có thể xuất hiện ở nhiều độ tuổi, đặc biệt là ở những người có tiền sử bệnh về đường hô hấp và các vấn đề liên quan đến hệ thống hô hấp, như viêm mũi, viêm xoang. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tái phát và tiến triển thành tình trạng mãn tính.
Trẻ nhỏ đặc biệt là một nhóm có nguy cơ cao do những lý do sau:
- Trẻ thường mắc viêm amidan do vi khuẩn, đặc biệt là ở độ tuổi từ 5 đến 15 tuổi.
- Trẻ trong độ tuổi đi học thường tiếp xúc gần gũi với bạn bè trong môi trường học đường, tăng khả năng nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây viêm amidan.
VII. Những phương pháp điều trị viêm amidan hiệu quả
Có nhiều phương pháp điều trị viêm amidan, bao gồm:
1. Điều trị nội khoa
Nếu viêm amidan được xác định là do nhiễm vi khuẩn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh. Bệnh nhân cần tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng thuốc theo hướng dẫn để ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn và tránh tình trạng nhiễm trùng nặng.
2. Áp dụng các bài thuốc dân gian
- Súc miệng với nước muối: Thực hiện súc miệng ở tư thế ngửa mặt lên, có thể lặp lại nhiều lần trong ngày.
- Súc miệng bằng nước ép hành: Sử dụng nước ép hành để súc miệng 2-3 lần mỗi ngày.
- Gừng và mật ong: Ngậm gừng mật ong nhiều lần trong ngày để giảm triệu chứng viêm.
3. Điều trị ngoại khoa (Phẫu thuật)
Trong trường hợp các phương pháp trên không đạt hiệu quả, phẫu thuật cắt bỏ amidan được coi là giải pháp cuối cùng để điều trị dứt điểm tình trạng viêm amidan.
Phẫu thuật cắt bỏ amidan cũng có thể được thực hiện khi xuất hiện các biến chứng khó kiểm soát, như:
- Khó thở khi ngủ.
- Thở khó khăn.
- Khó nuốt.
- Áp xe không cải thiện sau khi điều trị bằng kháng sinh.
Viêm amidan là một bệnh lý phổ biến và có thể được điều trị tại nhà. Tuy nhiên, nếu tình trạng viêm amidan tái phát nhiều lần trong năm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống, việc đến thăm bác sĩ để được tư vấn và chỉ định phương pháp điều trị hiệu quả là quan trọng. Phẫu thuật cắt bỏ amidan giúp loại bỏ ổ viêm trong vùng hầu họng, cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp.
Tuy nhiên, phẫu thuật cắt amidan không được khuyến khích đối với những đối tượng sau:
- Bệnh nhân có rối loạn đông máu bẩm sinh hoặc mắc các vấn đề về đông máu (Hemophilia A, B, C; suy tủy, xuất huyết giảm tiểu cầu, ung thư máu…).
- Bệnh nhân đang mắc các bệnh nhiễm khuẩn toàn thân hoặc tại chỗ.
- Bệnh nhân đang mắc bệnh mạn tính và điều trị chưa ổn định.
- Người ở vùng có dịch bệnh đang hoành hành.
- Phụ nữ mang thai hoặc đang trong chu kỳ kinh nguyệt.
VIII. Cách phòng ngừa viêm amidan ở cả trẻ em và người lớn
1. Đối với trẻ em
Đối với trẻ em, ngoài việc đưa trẻ đi khám khi xuất hiện dấu hiệu viêm amidan và phối hợp điều trị với bác sĩ, cha mẹ cần chăm sóc trẻ đúng cách như sau:
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung đầy đủ dưỡng chất giúp củng cố hệ miễn dịch và tăng cường sức khỏe, bao gồm trái cây, rau xanh và các loại vitamin như C, E, A.
- Nhắc trẻ súc miệng thường xuyên bằng nước muối sinh lý để vệ sinh họng, miệng.
- Giữ gìn sạch sẽ phòng ốc và khu vui chơi của trẻ.
- Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, đặc biệt là nước trái cây, để bù nước cho cơ thể và giảm viêm, khô họng.
- Tuân thủ lịch tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tái phát viêm amidan và nguy cơ biến chứng.
2. Đối với người lớn
Đối với người lớn, việc chủ động phòng bệnh có thể được thực hiện thông qua các biện pháp sau:
- Dành thời gian nghỉ ngơi đủ, giúp cơ thể hồi phục.
- Uống đủ nước để duy trì sự ẩm cho họng.
- Sử dụng thức ăn mềm nếu cảm thấy đau khi nuốt.
- Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ để giảm khô họng.
- Súc miệng nhiều lần bằng nước muối để duy trì vệ sinh họng.
- Hạn chế thực phẩm và thức uống có thể làm tổn thương vùng họng, như thực phẩm cay nóng, chất béo, thức uống quá lạnh.
- Tránh các chất kích thích như thuốc lá, nước ngọt có gas, cà phê.
- Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ để tránh ô nhiễm.
- Hạn chế nói to và nói nhiều để tránh tổn thương đến họng.
- Giữ ấm vùng họng khi thời tiết thay đổi.
- Thực hiện sinh hoạt lành mạnh, duy trì chế độ ăn uống khoa học để tăng cường sức khỏe miễn dịch.
- Tăng cường hoạt động thể chất để duy trì sức khỏe và tăng cường đề kháng.
Bệnh viêm amidan là một vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến đa số người dân. Tuy nhiên, bệnh này có thể dễ dàng điều trị thông qua việc nghỉ ngơi và sử dụng thuốc hoặc theo chỉ định của bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật cắt amidan. Để duy trì sức khỏe, quan trọng nhất là việc lên lịch khám định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe cá nhân.
Mọi thông tin liên hệ:
PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG BẠCH MAI
Địa chỉ: Sảnh B, chung cư HC Golden City, Bồ Đề, Long Biên, Hà Nội
Hotline: 0915121502
Wedsite: https://taimuihongbachmai.vn/
Lịch làm việc: 18:00 – 21:00 (T2-T6) 9:00 – 18:00 (T7, CN)
Xem thêm: Nội soi tai mũi họng cho bé
