Mũi đóng vai trò quan trọng trong các chức năng như hô hấp, khứu giác và phát âm của cơ thể đặc biệt là trẻ nhỏ. Có nhiều bệnh lý liên quan đến mũi do nhiều nguyên nhân khác nhau, vì vậy, việc hiểu rõ về chúng là quan trọng để có thể phòng ngừa và thăm khám đúng hạn, từ đó tránh biến chứng sau này. Hãy cùng tìm hiểu các bệnh về mũi ở trẻ trong bài viết dưới đây.
I. Cấu tạo của mũi
Mũi, một phần của hệ hô hấp, bao gồm các thành phần sau:
1. Mũi ngoài
Mũi ngoài là khu vực lồi lên ở trung tâm mặt, hình dáng giống một tháp có ba mặt. Mặt nhỏ nhất của nó chứa hai lỗ mũi phía trước, trong khi hai mặt bên tạo thành cấu trúc hai bên của mũi.
Mũi kết nối với trán qua gốc mũi, chạy giữa hai mắt. Gờ dọc bắt đầu từ gốc mũi và hướng xuống phía dưới, kết thúc ở đỉnh mũi.
Phía sau sống mũi là vách mũi, còn có hai cánh mũi hai bên và hai lỗ mũi ở phía trước, giữa vách mũi và cánh mũi. Rãnh mũi má nằm giữa cánh mũi và má.
Cấu trúc mũi ngoài bao gồm một khung xương và sụn, được bọc bởi cơ và da. Bên trong, niêm mạc mũi tạo nên lớp lót của mũi.
2. Mũi trong
Mũi trong, một phần quan trọng của hệ hô hấp, có cấu trúc bao gồm:
Ổ mũi và tiền đình mũi:
Hai ổ mũi nằm dưới nền sọ và trên khẩu cái cứng, được tách nhau bởi vách ngăn mũi. Các ổ mũi kết nối với bên ngoài qua lỗ mũi trước và với hầu họng qua lỗ mũi sau. Tiền đình mũi, phần đầu tiên của ổ mũi, chứa nhiều lông và tuyến nhầy để ngăn chặn bụi.
Lỗ mũi sau:
Ở phía sau khoang mũi, có hai lỗ mũi cách nhau bởi vách mũi. Chúng giúp kết nối ổ mũi với tỵ hầu, chức năng để không khí đi vào vòm họng và hệ hô hấp dưới.
Vách mũi (thành mũi):
Vách mũi có hai phần chính là phần sụn và phần xương. Phần sụn bao gồm sụn cánh mũi lớn, sụn vách mũi và sụn lá mía mũi. Phần xương bao gồm xương sàng, xương lá mía và tạo nên trần ổ mũi.
Trần và nền ổ mũi:
Trần ổ mũi được tạo nên từ các xương như xương mũi, trán, sàng và thân xương bướm. Nền ổ mũi là khẩu cái cứng, giúp ngăn chặn sự tách biệt giữa ổ mũi và ổ miệng.
Thành mũi ngoài và niêm mạc mũi:
Thành mũi ngoài được hình thành bởi xương hàm trên, xương mũi, xương lệ, mảnh thẳng xương khẩu cái, mê đạo sàng và mỏm chân bướm. Niêm mạc mũi lót bên trong ổ mũi có cấu trúc tương tự như niêm mạc các xoang và hầu, bao gồm lớp biểu mô trụ tầng với lông chuyển động để giữ sạch và liên tục.
Niêm mạc mũi chia thành hai vùng chính: vùng khứu giác và vùng hô hấp.
- Vùng khứu giác: Nằm gần trần ổ mũi, niêm mạc ở vùng khứu giác chứa nhiều đầu mút thần kinh khứu giác. Chức năng chính của vùng này là cảm nhận các mùi khác nhau, giúp quá trình nếm và phân biệt mùi.
- Vùng hô hấp: Nằm chủ yếu ở phía dưới ổ mũi, vùng hô hấp bao gồm mạch máu, tuyến niêm mạc và tổ chức bạch huyết. Chức năng chính của vùng này là sưởi ấm và làm ẩm không khí, lọc bụi khi hít vào và sát trùng không khí trước khi nó đi vào phổi. Đây là khu vực quan trọng trong quá trình hô hấp và bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại trong không khí.
3. Các xoang cạnh mũi
Các xoang cạnh mũi bao gồm bốn đôi: xoang hàm trên, xoang trán, xoang sàng và xoang bướm.
Những xoang này thường được giữ trống và thông thoáng, chứa không khí để thực hiện nhiều chức năng quan trọng. Chúng đóng vai trò trong việc cộng hưởng âm thanh, làm ẩm niêm mạc mũi, sưởi ấm không khí, duy trì cân bằng và giảm trọng lượng của khối xương đầu mặt. Xoang cạnh mũi đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và chức năng của hệ thống hô hấp.
II. Các bệnh về mũi ở trẻ em ba mẹ cần lưu ý
1. Viêm mũi
Viêm mũi cấp tính:
Viêm mũi cấp tính thường xuất hiện do tác động của virus và biểu hiện là chảy mũi và tắc mũi. Dịch mũi có màu vàng hoặc xanh có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn. Triệu chứng này thường tự giảm sau vài ngày và được điều trị bằng thuốc nhằm cải thiện sự thông thoáng của đường hô hấp và giảm tiết dịch mũi.
Viêm mũi mãn tính:
Viêm mũi mãn tính kéo dài trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng, đi kèm với tắc mũi, chảy dịch mũi và khó nhận biết mùi vị. Các triệu chứng này có thể được kích thích bởi dị ứng mũi, dẫn đến đỏ mũi và chảy nước mắt. Để chẩn đoán viêm mũi mãn tính, quá trình nội soi mũi xoang là cần thiết.
Rửa mũi hàng ngày với dung dịch muối clorid 0,9% và sử dụng thuốc xịt mũi chứa cortisone có thể giúp kiểm soát triệu chứng. Đối với trường hợp khó điều trị, giải pháp nội soi phẫu thuật có thể được xem xét để giảm kích thước cuốn mũi và cải thiện khả năng hô hấp.
2. Viêm mũi xoang
Viêm mũi xoang ở trẻ em xảy ra khi niêm mạc mũi và niêm mạc các xoang cạnh mũi bị tấn công bởi nhiều yếu tố như vi khuẩn, virus, nấm và dị ứng. Đây là một vấn đề phổ biến, đặc biệt là ở trẻ dưới 6 tuổi.
Trong trường hợp viêm mũi xoang ở thể cấp tính, triệu chứng thường không quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không chăm sóc và điều trị kịp thời, bệnh có thể trở thành dạng mạn tính, khó điều trị và có thể tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Thời gian kéo dài của viêm mũi xoang ở trẻ em có thể chia thành các loại như sau:
- Viêm mũi xoang cấp tính: Thường khỏi trong thời gian dưới 4 tuần.
- Viêm mũi xoang bán cấp: Kéo dài từ 4 – 8 tuần.
- Viêm mũi xoang mạn tính: Bệnh khó thuyên giảm và đáp ứng điều trị khó khăn, kéo dài từ 8 – 12 tuần.
Trẻ em có sức khỏe yếu, suy dinh dưỡng hoặc có cơ địa nhạy cảm với dị ứng có nguy cơ cao hơn. Việc điều trị và chăm sóc kịp thời từ đầu không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn ngăn chặn biến chứng và giảm nguy cơ tái phát bệnh. Việc này trở nên quan trọng, đặc biệt là khi trẻ nhỏ thường xuyên mắc các vấn đề hô hấp trên.
3. Viêm mũi xoang dị ứng
Mặc dù không phải là một bệnh thường gặp nhưng dị ứng lại là nỗi ác mộng đối với những trẻ có niêm mạc mũi – xoang nhạy cảm, dễ bị kích thích bởi nhiều tác nhân khác nhau. Các tác nhân gây dị ứng có thể bao gồm phấn hoa, lông chó mèo, bụi bẩn, thực phẩm và nhiều nguyên nhân khác.
Khi tiếp xúc với dị nguyên gây dị ứng, trẻ thường trải qua các biểu hiện như hắt hơi, ngứa và chảy nước mũi, ngạt thở và các triệu chứng khác. Mặc dù tình trạng này có thể cải thiện khi trẻ được tách xa khỏi dị nguyên gây dị ứng và điều trị giảm triệu chứng, nhưng nếu không xác định được dị nguyên chính xác, bệnh có thể tái phát bất cứ lúc nào và triệu chứng có thể trở nên nặng nề hơn.
III. Khi nào cần đưa trẻ tới khám bác sĩ?
Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi, thường có hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện, do đó, dễ mắc phải các bệnh về đường hô hấp. Trong trường hợp sổ mũi ở trẻ không đi kèm với các dấu hiệu như sốt cao hay ho kéo dài, có thể thực hiện tự chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, nếu bệnh không giảm hoặc xuất hiện các dấu hiệu nguy cơ, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.
Dưới đây là một số biểu hiện cần chú ý và đưa trẻ đi khám:
- Khó thở
- Sốt cao trên 38 độ
- Thay tã ít hơn so với bình thường
- Ho kéo dài
- Đau tai
- Nước mũi có màu xanh lá
- Mắt đỏ, tiết dịch mắt màu xanh hoặc vàng
- Trẻ khóc bất thường kéo dài
Ngoài ra, những trường hợp sau đây đòi hỏi việc đưa trẻ đi viện ngay lập tức:
- Ho có đờm
- Trẻ bỏ bú hoặc bỏ ăn
- Ho nhiều dẫn đến nôn, thay đổi sắc tố da
- Trẻ khó thở, tím tái ở các đầu ngón tay, ngón chân hoặc môi
Hy vọng rằng thông tin về các bệnh về mũi ở trẻ em trong bài viết này sẽ mang lại kiến thức hữu ích cho cha mẹ trong hành trình chăm sóc con cái. Đừng ngần ngại liên hệ với Tai Mũi Họng Bạch Mai để nhận được sự tư vấn và đặt lịch khám trong thời gian sớm nhất.
PHÒNG KHÁM TAI MŨI HỌNG BẠCH MAI
Địa chỉ: Sảnh B, chung cư HC Golden City, Bồ Đề, Long Biên, Hà Nội
Hotline: 0915121502
Lịch làm việc: 18:00 – 21:00 (T2-T6) 9:00 – 18:00 (T7, CN)
Xem thêm: Các bệnh lý về mũi
